Hành động nói là gì? Đặc điểm của hành động nói là gì? Ngay sau đây chúng ta hãy cùng nhau đi tìm hiểu về hành động nói trong bài viết ngay sau đây nhé.
Xem ngay:
Hành động nói là gì?
– Định nghĩa trong sách giáo khoa nêu khái niệm hành động nói như sau: Hành động nói là các hành động thực hiện bằng lời nói được thể hiện với một mục đích nhất định.
– Mỗi hành động nói để có mục đích riêng, dựa vào đó có thể phân ra có nhiều kiểu hành động nói khác nhau.
Ví dụ:
+ Chị đừng làm như vậy => Đây là hành động cầu khiến của người nói thể hiện nguyện vọng mong muốn chị ấy đừng làm như vậy nữa.
+ Nếu con không nghe lời mẹ, mẹ sẽ đánh đòn con đấy => hành động trên thể hiện mục đích đe dọa, nhằm để đứa con nghe lời mẹ.
Các kiểu hành động nói
– Dựa vào mục đích nói mà phân chia ra các kiểu hành động nói. Tên gọi của các kiểu cũng đặt theo mục đích nói. Ví dụ mục đích nói là hứa hẹn điều gì đó thì đặt là hành động hứa hẹn.
– Các kiểu hành động nói thường gặp như: hành động nhằm để hỏi, trình bày (báo tin, kể, tả, giới thiệu…), điều khiển, cầu khiến (đe dọa, thách thức..), hứa hẹn hay bộc lộ tình cảm, cảm xúc (vui, buồn, giận dữ, ngạc nhiên, hào hứng…)
Hành động hỏi
– Đây là hành động của người hỏi với mục đích muốn được cung cấp tin tức hoặc biểu thị thái độ từ người nghe.
Ví dụ: Bạn đã khỏe hẳn chưa?
Hành động điều khiển
– Là hành động sai khiến của người nói muốn người nghe thực hiện một hành động nào đó.
Ví dụ: Buổi trưa hôm nay thật là nắng, mình quên mang ô, cậu đi mua ô và nước nhé!
Hành động hứa hẹn
– Là hành động mà người nói tự mình ràng buộc thực hiện một hành động nào đó với người nghe.
Ví dụ: Con ráng học cho tốt nha, được điểm 10 mẹ cho con đi sở thú chơi.
Hành động trình bày (kể, miêu tả, báo tin…)
– Là hành động của người nói mà qua những lí lẽ, ý nghĩ của mình người nghe hiểu và tin tưởng.
Hành động bộc lộ cảm xúc (vui, buồn, giận dữ…)
– Là hành động của người nói thông qua ngôn ngữ, cử chỉ, bộc lộ những tâm trạng, cảm xúc của mình với người nghe.
Đặc điểm của hành động nói
– Đặc điểm nhận dạng hành động nói qua kiểu câu: dấu câu, từ ngữ đặc trưng của kiểu câu, chức năng.
Ví dụ: Bạn ăn cơm chưa? => Hành động hỏi
– Trong cuộc giao tiếp chỉ có 2 người, xét về hành động nói thì người ta thường chỉ quan tâm đến người nói, sẽ tạm bỏ qua vai trò của người nghe.
Cho ví dụ về hành động nói
-Trong tác phẩm “Thạch Sanh”, mỗi câu nói của Lý Thông đều mang một mục đích nhất định.
- + Hành động nói đe dọa của Lý Thông đối với Thạch Sanh: “Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết”
- + Hành động cầu khiến, Lý Thông yêu cầu Thạch Sanh phải trốn ngay đi:” Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng, em hãy trốn ngay đi”
- + Hành động hứa hẹn sẽ lo liệu mọi chuyện cho Thạch Sanh của Lý Thông: “Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu”
– Trong tác phẩm “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố, hành động nói của các nhân vật cũng gắn liền với những mục đích nhất định:
- + Cái Tí hỏi chị Dậu “Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?” – Đây là hành động nói mang mục đích hỏi của cái Tí. Nó muốn biết bữa cơm sau nó ăn ở đâu.
- + Chị Dậu nói với cái Tí là “Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài” – Hành động nói của chị Dậu mang mục đích trình bày. Chị cho cái Tí biết bữa cơm sau nó ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
- + “U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư” – ” Khốn nạn thân con thế này ! Trời ơi!” – Đây là hành động nói của cái Tí: nó muốn biết tại sao lại bị bán đi và không được ở nhà. Sau đó là bộc lộ cảm xúc tuyệt vọng khi biết mình sẽ bị bán.
