Phép liệt kê là gì? Liệt kê có những tác dụng gì? Phân loại liệt kê. Để có thể hiểu hơn về phép liệt kê hãy cùng chúng tôi đi tìm hiểu cùng chúng tôi trong bài viết sau đây.
Xem ngay:
Phép liệt kê là gì?
– Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt, từ hay cụm từ cùng loại để diễn được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.
– Liệt kê ở đây được coi là biện pháp tu từ, được sử dụng để làm tăng hiệu quả biểu đạt, diễn đạt, chứ không phải là sự kể lể dài dòng, rườm rà, trùng lặp thường thấy trong cách nói, cách viết của một số người. Cần phân biệt hai hiện tượng này để:
- Một mặt, học tập cách diễn đạt có hiệu quả cao theo phép liệt kê.
- Mặt khác, khắc phục lỗi kể rườm rà, trùng lặp trong cách nói, cách viết.
Ví dụ: Dân tộc ta, nhân dân ta, non sông đất nước ta đã sinh ra Hồ chủ tịch, người anh hùng dân tộc vĩ đại, và chính Người làm rạng rỡ dân tộc ta, nhân dân và non sông, đất nước ta.
– Trong câu văn trên, tác giả đã sử dụng phép liệt kê để nói lên ông lao của chủ tịch Hồ Chí Minh đối với đất nước Việt Nam. Các từ dân tộc ta, nhân dân ta, non sông, đất nước ta được liệt kê tăng hiệu quả biểu cảm đồng thời ngắn gọn, súc tích, thu hút người đọc.
Ví dụ: Thường là chở chè vối, và thỉnh thoảng củng có những chuyến chở cánh kiến trắng, cánh kiến đỏ, sợi móc, da trâu sống, xương và sừng nai hươu, xương gấu, xương hổ.
(Nguyễn Tuân)
– Các cụm danh từ chè vối, cánh kiến trắng, cánh kiến đỏ, sợi móc, da trâu sống, xương và sừng nai hươu, xương gấu, xương hổ cùng làm thành tố phụ cho cụm động từ có động từ trung tâm là chở nhằm gây ấn tượng mạnh cho người tiếp nhận và sự đa dạng của các sản vật vùng biên.
Dấu hiệu nhận biết
– Phép liệt kê có thể thấy trong nhiều văn bản khác nhau. Dấu hiệu nhận biết là có nhiều từ hoặc cụm từ giống nhau, liên tiếp nhau và thông thường cách nhau bằng dấu phẩy “,” hoặc dấu chấm phẩy “;”.
Phân loại liệt kê
Dựa theo cấu tạo và ý nghĩa trong câu, có 4 kiểu liệt kê chính gồm:
Liệt kê theo từng cặp
– Mỗi cặp từ được liệt kê thường liên kết bằng những từ như và, với, cùng. Những cặp từ này thường có một vài điểm chung để phân biệt với các từ khác.
Ví dụ: Kệ sách của Lan có nhiều loại sách hay như sách toán với hình học, sách văn và thơ, sách tiếng anh với tiếng Nhật, truyện tranh với truyện chữ….
Liệt kê không theo từng cặp
– Chỉ cần thỏa điều kiện các từ cùng mô tả một điểm chung nào đó như sự vật, con người, mối quan hệ, thiên nhiên… đều được. Giữa các từ cách nhau bởi dấu phẩy, chấm phẩy.
Ví dụ: Trên kệ sách của Hồng Ảnh có nhiều loại sách gồm sách văn học, sách ngoại ngữ, sách toán, sách hóa, sách lịch sử.
Liệt kê tăng tiến
– Tăng tiến có nghĩa là phải theo đúng một thứ tự, trình tự theo tự nhiên hoặc hợp quy luật nhất định. Thường thì ta liệt kê từ thấp đến cao, từ địa vị nhỏ đến lớn….
Ví dụ: Trong công ty Minh gồm có những người là nhân viên Minh, Tiến Lan, phó phòng là anh Hải và trưởng phòng là anh Phúc.
Ta thấy chức vụ các nhân viên được nêu từ thấp đến cao, theo đúng cấp bậc trong một phòng.
Liệt kê không tăng tiến
– Không quan trọng vị trí các từ cần liệt kê, câu vẫn có nghĩa và người đọc vẫn hiểu ý nghĩa toàn bộ câu.
Ví dụ: Gia đình An đang sống có các thành viên gồm: cha mẹ An, anh trai An, ông bà nội An, em gái An và An.
Tác dụng của phép liệt kê
– Các phép liệt kê thường được sử dụng với mục đích nhằm nhấn mạnh ý, nêu các dẫn chứng cho nhận định của tác giả. Nó có tác dụng làm tăng tính biểu cảm và thuyết phục cho đoạn thơ, đoạn văn.
Ví dụ: Trong tác phẩm “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”, tác giả Hồ Chí Minh đã sử dụng biện pháp liệt kê để nhấn mạnh tinh thần yêu nước của nhân dân, chứng minh cho lòng yêu nước đó là bất tử “…Nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm khó khăn, nó nhấn chìm tất cả bè lũ bán nước và cướp nước”
Bài tập
Phép liệt kê là gì? Tác dụng phép liệt kê là một trong những nội dung trọng tâm của chương trình Ngữ văn lớp 7. Nhằm giúp các em học sinh học tập tốt môn ngữ văn, mời phụ huynh và các em học sinh tham khảo dạng bài tập dưới đây.
Bài tập 1: Sử dụng phép liệt kê để đạt câu miêu tả cảnh sinh hoạt trên sân trường trong giờ ra chơi.
Trả lời:
– Sân trường giờ ra chơi, các bạn chơi các trò chơi rất nhộn nhịp như đá cầu, nhảy dây, bắn bi,….
