Động từ là gì? Động từ có những tác dụng như thế nào trong tiếng việt? Động từ được phân loại như thế nào? Hãy cùng với chúng tôi đi tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé.
Xem thêm:
Động từ là gì?
– Động từ là những từ dùng để chỉ các hoạt động, trạng thái (bao gồm cả trạng thái vật lí, trạng thái tâm lí, trạng thái sinh lí) của con người và các sự vật, hiện tượng khác.
– Cùng với tính từ và danh từ, động từ khiến cho khả năng biểu đạt của tiếng Việt phong phú, đa dạng, không thua kém bất kì ngôn ngữ lâu đời nào trên thế giới. Khi kết hợp với những từ loại khác nhau, động từ sẽ có ý nghĩa khái quát và biểu thị khác.
Ví dụ về động từ
+ Động từ là những từ được bôi đen và gạch chân trong đoạn văn sau:
“Mặt trời lên cao dần. Gió đã thổi mạnh. Gió lên, nước biển càng dữ. Khoảng mênh mông ầm ĩ càng lan rộng mãi. Bãi vẹt đã ngập lưng lưng. Biển cả như muốn nuốt tươi con dê mỏng manh như con cá mập đớp con cá chim nhỏ bé.
Trống giục thùng thùng. Từ hai bên, đất được đổ xuống thành từng dòng. Đất cao dần, đã nổi trên mặt dòng sông thành những vệt đỏ. Sọt đất dựa vào cọc tre, cọc tre giữ chặt sọt đất. Dòng nước bị chặn lại. Tiếng reo hò nổi lên ầm ĩ: chúng ta thắng biển rồi. Cố lên anh em ơi!…”
(Trích Bão biển – Chu Văn)
(Trong đoạn văn có sử dụng cả động từ và cụm động từ, tuy nhiên, người viết chỉ gạch chân động từ).
Các loại động từ
Về cơ bản động từ được chia thành 2 loại chính gồm nội động từ và ngoại động từ.
Động từ gồm hai loại là nội động từ và ngoại động từ:
- Nội động từ là động từ chỉ có chủ ngữ
- Ngoại động từ là động từ có chủ ngữ và tân ngữ
Nội động từ
– Là những động từ mô tả, chỉ hoặc hướng vào người làm chủ hoạt động như ngồi, nằm, chạy. Loại này không có khả năng bổ ngữ chỉ đối tượng trực tiếp mà phải có quan hệ từ.
Ví dụ: Mẹ vô cùng lo lắng cho Lan khi Lan bệnh.
Ngoại động từ
– Là những động từ chỉ người hoặc vật khác, tác động lên vật chủ khác như đập, phá…. Loại này có khả năng có bổ ngữ chỉ đối tượng trực tiếp.
Ví dụ: Bà nội thương tôi nhất nhà.
Chức năng của động từ
– Chức năng chính của động từ (cụm động từ) là làm vị ngữ trong câu, bổ sung ý nghĩa cho danh từ hoặc tính từ.
VD: Trời // đang mưa
CN (Danh từ) VN (Cụm Động từ)
Em bé // bị ngã trên đường
CN (danh từ) VN (Động từ)
– Ngoài chức năng chính, động từ (cụm động từ) còn có thể làm các thành phần khác trong câu: chủ ngữ, định ngữ, trạng ngữ.
VD:
+ Động từ làm chủ ngữ: Lao động // là vinh quang
CN (động từ) VN
+ Động từ làm định ngữ: Con đường đang làm // đi qua nhà tôi
Định ngữ (cụm động từ)
+ Động từ làm trạng ngữ: Làm như vậy, tôi thấy không được
Trạng ngữ (cụm động từ)
Phân loại động từ
– Động từ cũng giống như hầu hết các từ loại, chức năng chính là để bổ nghĩa cho danh từ và làm vị ngữ trong câu. Song với mỗi cách kết hợp khác nhau, mỗi kiểu động từ khác nhau lại bổ sung một ý nghĩa khác cho các từ đứng trước nó.
– Dựa theo đặc điểm, động từ chia làm 2 tiểu loại lớn là động từ chỉ hoạt động và động từ chỉ trạng thái.
Động từ chỉ hoạt động
– Động từ chỉ hoạt động là những động từ dùng để tái hiện, gọi tên các hoạt động của con người, sự vật, hiện tượng.
Ví dụ: đi, chạy, nhảy, (chim) hót, (mưa) rơi, (gió) thổi, hát, ca, đuổi nhau,…
=> Những động từ chỉ hoạt động của con người có thể dùng để chỉ hoạt động của các sự vật, hiện tượng nhằm làm tăng sức gợi hình và biến các sự vật vô tri ấy trở nên gần gũi hơn với con người.
Động từ chỉ trạng thái
– Động từ chỉ trạng thái là những động từ để tái hiện, gọi tên các trạng thái cảm xúc, suy nghĩ, tồn tại của con người, sự vật, hiện tượng.
Ví dụ: vui, buồn, hờn, giận, bị đánh,…
– Trong động từ chỉ trạng thái, có thể chia thành các tiểu loại nhỏ hơn, mỗi tiểu loại bổ dung ý nghĩa cho về các mặt khác nhau cho từ kết hợp cùng hoặc đứng trước nó.
– Động từ chỉ trạng thái tồn tại (hoặc trạng thái không tồn tại): là những động từ cho biết sự tồn tại của sự vật, hiện tượng trong hiện thực khách quan: còn, có, hết,…
Ví dụ 1: Tấm // hóa thành nàng tiên trốn trong quả thị
Con người // trở nên ích kỷ khi lòng tham nổi lên
=> Động từ chỉ ý nghĩa tình thái về ý chí: định, toan, dám, quyết, nỡ,…
Ví dụ 2: Bác Hồ // quyết chí ra đi tìm đường cứu nước với hai bàn tay trắng
Cậu gió // không nỡ thổi mạnh lay động cành cây đánh thức chú sơn ca
=> Động từ chỉ sự cần thiết: cần, nên, phi,…
Ví dụ 3: Cậu // cần hoàn thành tài liệu này trước ngày mai
Học sinh // nên học hành chăm chỉ
=> Động từ chỉ tình thái nguyện vọng, mong muốn: mong, muốn, ước,…
Ví dụ 4: Tớ // ước gì mình có đôi hài vạn dặm để đi khắp thế gian
Cụ Mem-bơ // mong sẽ vẽ được một kiệt tác trong đời mình.
=> Động từ chỉ tình trạng tiếp thụ, chịu đựng: bị, được, phải, mắc,…
Khả năng kết hợp của động từ
- Động từ có thể kết hợp với các tính từ, danh từ để để tạo ra cụm động từ: đi (động từ) nhanh lên (tính từ), thắng (động từ) biển (danh từ),…
- Động từ cũng có khả năng kết hợp với các phó từ (đã, sẽ, đang, không, chưa, chẳng, vẫn, cứ, còn). Khác với tính từ, động từ còn có thể kết hợp với các phó từ thức mệnh lệnh (hãy, đừng, chớ) để tạo ra những câu hoặc cụm từ có mục đích sai khiến.
VD: đã thổi mạnh, không về nhà, cứ nói nhiều, đừng nói nữa.
Cụm động từ là gì?
– Nhiều động từ thường kết hợp với các phụ từ mệnh lệnh và một số từ có nghĩa khác để tạo thành cụm động từ .Nó là sự kết hợp giữa động từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. Nhiều loại động từ phải có sự kết hợp từ khác mới có nghĩa và bổ ngữ cho câu.
Trong cụm động từ, các phụ ngữ ở phần trước bổ sung cho động từ các ý nghĩa gồm:
- Quan hệ thời gian.
- Sự tiếp diễn tương tự.
- Sự khuyến khích hoặc ngăn cản hành động.
- Sự khẳng định hoặc phủ định hành động.
Các phụ ngữ ở phần sau bổ sung cho động từ các chi tiết về:
- Đối tượng.
- Hướng.
- Địa điểm.
- Thời gian.
- Mục đích.
- Nguyên nhân.
- Phương tiện.
- Cách thức hành động.
